Cây Thuốc Hà Nội

Tên khác: Lày lựu

Mô tả: Cây thảo mọc hàng năm, cao 30-60cm, có thân phân nhánh, thường nhuốm màu đỏ, ở phía trên các điểm phân nhánh thường phình lên. Lá hình ngọn giáo, nhẵn có những điểm tuyến trong suốt; mép lá nguyên; cuống lá ngắn; bẹ chìa mỏng và phát triển. Hoa tập hợp thành bông thưa ở ngọn nhánh và ở nách các lá gần ngọn, thường mọc nghiêng. Hoa nhỏ 2-4mm, màu lục hoặc đo đỏ, hình phễu, có những điểm trong suốt. Quả bế hình tam giác bầu dục, đôi khi có 3 góc tròn.

Sử dụng: Toàn cây

Công dụng: Trị giun, diệt giòi, bọ gậy. Chữa viêm dạ dày ruột, kiết lỵ, ỉa chảy. Phong thấp đau nhức xương khớp, đòn ngã ứ đau. Thuỷ thũng. Tử cung xuất huyết, phình tĩnh mạch và dãn tĩnh mạch, vết thương chảy máu, ho ra máu, xuất huyết dạ dày, trĩ.

Nhân giống:

Phân bố: Loài cây phân bố rộng từ châu Âu sang châu Á. Ở nước ta, cây mọc hoang ở những chỗ ẩm thấp, dọc kênh rạch, ao hồ

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Slèng lày lộ

Mô tả: Cây sống lâu năm có thân mọc bò hay leo, có nhánh nhẵn mang gai quặp xuống. Lá hình tam giác đều hoặc hình khiên, dài 4-6cm, rộng 5-8cm, mép lá nguyên hay có gai, cuống lá dài 1-2cm, phía dưới làm thành bẹ rộng bao quanh thân. Hoa mọc thành bông ngắn ở ngọn, cũng có bẹ chìa như lá; cuống dài và có gai nhọn; hoa nhỏ màu trắng hoặc xanh nhạt. Quả có 3 rãnh dọc, khi chín màu đen.

Sử dụng: Toàn cây

Công dụng: Trị bệnh phần trên đường hô hấp, viêm khí quản, ho gà; Viêm tuyến mang tai, viêm amygdal cấp; Viêm ruột, Viêm thận Thủy thũng.

Nhân giống:

Phân bố: Cây mọc hoang ở những nơi ẩm thấp vùng đồng bằng cũng như vùng rừng núi, xung quanh các nương rẫy. Còn phân bố ở nhiều nước châu Á khác như Ấn Độ, Trung Quốc, Nhật Bản, Inđônêxia,...

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Tồng lồng cụn

Mô tả: Cây bụi cao 1-3m, có nhiều nhánh mảnh có lông. Lá có phiến bầu dục, dài 9,5-15cm, rộng 2,5-3,5cm, gốc tròn hay có góc, đầu có mũi dài, mép có răng tù không đều, gân phụ 14-15 cặp mảnh; cuống 4-6mm. Cụm hoa ngắn ở ngọn, mang ngù; cuống hoa mảnh, dài 1-1,2cm, có lông mịn; đài cao 5mm, nhọn, có tuyến; cánh hoa xoan rộng; nhị 5; bầu không lông. Quả có đường kính 8mm, có điểm tuyến. Ra hoa tháng 4.

Sử dụng: Cây bụi cao 1-3m, có nhiều nhánh mảnh có lông. Lá có phiến bầu dục, dài 9,5-15cm, rộng 2,5-3,5cm, gốc tròn hay có góc, đầu có mũi dài, mép có răng tù không đều, gân phụ 14-15 cặp mảnh; cuống 4-6mm. Cụm hoa ngắn ở ngọn, mang ngù; cuống hoa mảnh, dài 1-1,2cm, có lông mịn; đài cao 5mm, nhọn, có tuyến; cánh hoa xoan rộng; nhị 5; bầu không lông. Quả có đường kính 8mm, có điểm tuyến. Ra hoa tháng 4.

Công dụng: Chữa viêm khớp do phong thấp, đòn ngã tổn thương, sưng đau yết hầu.

Nhân giống:

Phân bố: Loài phân bố ở Trung Quốc (Quảng Tây, Vân Nam), Thái Lan và Việt Nam. Ở nước ta, cây mọc trong rừng ở các tỉnh Lào Cai, Kontum, Đắc Lắc, Lâm Đồng.

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Pền nhảu

Mô tả: Cây bụi hay cây gỗ nhỏ cao 5m; nhánh non có lông ngắn, có tuyến. Phiến lá to, dài 40-60cm, rộng 12cm, thon đầu nhọn, gốc từ từ hẹp, mép có răng nhọn; gân phụ 12-16 cặp; cuống 2-6cm. Chùm mang ngù dài ở nách lá; cuống hoa mảnh; lá đài không chồng lên nhau, cao 1,5mm, có rìa lông, có tuyến, cánh hoa màu hồng, cao 4-5mm, có tuyến ở mặt ngoài, nhị có bao phấn xoan. Quả tròn, đường kính 5mm.

Sử dụng: Toàn cây

Công dụng: Trị phong thấp đau nhức các khớp xương, phụ nữ đẻ xong bị liệt bán thân bát toại; trị đòn ngã bị ứ huyết sưng đau.

Nhân giống:

Phân bố: Loài của Trung Quốc (Vân Nam) và Việt Nam. Cây mọc ở rừng thưa ẩm ở độ cao 700m ở Sơn La Hoà Bình, Hà Tây, Hà Bắc, Nam Hà, Ninh Bình qua Nghệ An, Quảng Trị, Thừa Thiên- Huế tới Kontum (núi Ngọc Linh)

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Tồng lồng cạy

Mô tả: Cây nhỏ cao 1,5m, phân nhánh, rất nhẵn trừ các phần non, với nhánh rất mềm. Lá thuôn – mũi mác, thành góc ở gốc, có mũi ngắn, nhọn hay tù ở đầu, có mép phẳng, hơi lượn sóng, mỏng như giấy hay gần như dạng màng, dài 5 - 12cm, rộng 1 - 2,5cm. Hoa màu hồng, xếp gần thành tán, chừng 2 - 12 cái một trên một trục chính rất mảnh, dài 2,5cm, ở nách lá.Quả hình cầu, đường kính khoảng 4mm, có mũi cứng, với 5 cạnh dọc to, giảm dần khi chín, màu đen.Phân bố ở Nhật Bản, Trung Quốc, Việt Nam, Malaixia và Inđônêxia. Ở Việt Nam có gặp từ Lào Cai, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Vĩnh Phúc, Hà Tây, Ninh Bình vào Nghệ An và Gia Lai.Cây mọc trong rừng tạp ở khe núi, nơi râm.Ra hoa từ tháng 5 đến tháng 8, có quả từ tháng 7 cho đến tháng 2 năm sau.Lá được dùng pha nước uống thay trà và dùng nấu ngậm trị đau răng, hoặc đắp trị đau mình mẩy.Ở Trung Quốc, toàn cây dùng trị đòn ngã, gãy xương.

Sử dụng:

Công dụng: Chữa Cam trẻ em (gầy mòn)

Nhân giống:

Phân bố: Ba Vì

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Chì chuôi’ m’hây

Mô tả: Dây leo to. Lá hình thoi gần tròn hay xoan, tù - bầu dục ở gốc, tù có mũi ở đầu, nhẵn hay mốc trên cả hai mặt, dài 18-25cm, rộng 12-14cm; cuống lá bậm, phình ở gốc, dài 3-13cm, kèm theo các lá kèm nhọn, dài 25mm. Hoa khác gốc, ở nách lá, các hoa đực thành 2-3 ngù rộng 2cm; gồm 18-25 đầu hình cầu đường kính 5mm; các hoa cái thành 2 đầu hình cầu đường kính 3cm. Quả bế thường dạng thoi, dài 3mm.

Sử dụng: Rễ và dịch nhựa

Công dụng: Trị bệnh ghẻ. Diệt chấy rận

Nhân giống:

Phân bố: Loài phân bố ở Ấn Độ, Thái Lan, Inđônêxia, Malaixia. Ở nước ta, cây mọc trong rừng ven suối vùng đồng bằng khắp cả nước.

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Cành cải mia’

Mô tả:

Sử dụng:

Công dụng: Chữa Thối chân

Nhân giống:

Phân bố: Hương Sơn, Mỹ Đức

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Cành chìn lậu

Mô tả:

Sử dụng:

Công dụng: Chữa Hắc lào

Nhân giống:

Phân bố: Ba Vì

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Đìa dhàn phản

Mô tả: Cây nhỏ cao 50cm hay hơn, không lông, thân non có sẹo lá sâu, có vỏ màu xám. Lá mọc so le, sít nhau ở đầu thân, phiến hình  giáo ngược hoặc trứng ngược dài 20 - 40cm, rộng 6 - 12cm, đầu thon và nhọn, gốc thon dài và men rộng ở gốc, màu lục sẫm ở trên, nhạt màu hơn ở dưới hoặc có màu đỏ tím, mép khía răng cưa nhỏ; gân bên 28 - 32 đôi, cuống lá không có.Cụm hoa ở bên, thành chùm dài 5 - 10cm, trục chính mang 4 - 6 trục thứ cấp mang mỗi cái 5 - 10 hoa tập hợp thành tán. Hoa mẫu 5. Lá đài thuôn, nhọn, ở mép có lông mi, có răng, có tuyến. Cánh hoa xoan, ngọn giáo, tù, có tuyến. Nhị có chỉ nhị ngắn. Bầu hình trứng, vòi mảnh, đầu nhụy hình chấm.Quả cao và rộng 8mm, hình cầu, màu đỏ; hạt hình cầu, hơi dẹp, có một hốc nhỏ ở gốc.Phân bố ở Việt Nam và Trung Quốc (đảo Hải Nam). Ở Việt Nam, có gặp từ Lào Cai, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Vĩnh Phúc, Hà Tây, Hòa Bình, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An vào tới Quảng Nam và Đà Nẵng.Cây mọc dưới tán rừng rậm ẩm ướt, nơi râm mát, trên đất nhiều mùn trong rừng hay ven rừng nguyên sinh ở độ cao 400 - 1200m. Tái sinh bằng hạt.Ra hoa tháng 5 - 7, có quả tháng 10 đến tháng 2 năm sau.Nhân dân dùng lá làm thuốc chữa đau bụng, đau dạ dày; còn dùng nấu nước tắm sài  lở và giã đắp nhọt cho trẻ em. Rễ cũng được dùng uống chữa kiết lỵ ra máu, đau yết hầu và đau cơ nhục.Cây bị khai thác nhiều, số lượng bị giảm sút. Được đưa vào Sách Đỏ đề nghị bảo vệ.

Sử dụng:

Công dụng: Chữa Đau dạ dầy, đường ruột, phụ nữ sau đẻ

Nhân giống:

Phân bố: Ba Vì,Chùa Hương

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Tồng lồng cạy

Mô tả: Cây bụi, có nhiều cành, cao 1 - 3m. Lá mỏng, màu lục sẫm, phiến lá hình bầu dục xoan ngược, dài 9 - 18cm, rộng 3,5 - 5,5cm, đầy đốm nâu, gân bên mảnh, 15 - 27 đôi, mép cuốn xuống, có tuyến.Cụm hoa đứng, to, trục ngắn mang nhánh dài 7 - 8cm, cuống dài 1 - 3,5cm; hoa dài 8mm. Quả mọng có đường kính 8 - 9mm, màu đỏ, có nhiều điểm tuyến màu đen.Phân bố ở Ấn Độ, Mianma, Trung Quốc, Việt Nam, Lào, Thái Lan và Inđônêxia. Ở Việt Nam có gặp từ Lào Cai, Hòa Bình, Vĩnh Phúc, Hà Tây, Hà Nam, Ninh Bình, Nghệ An, Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế vào Lâm Đồng và Đồng Nai.Cây mọc trong rừng rậm vùng núi ở độ cao 700 - 1500m.Ra hoa tháng 3 - 5, có quả tháng 4 - 6.Quả ăn được. Vỏ rễ và rễ được dùng làm thuốc. Ở Vân Nam (Trung Quốc) vỏ rễ dùng trị nôn tháo, thổ tả; rễ dùng trị phong thấp và đòn ngã.

Sử dụng:

Công dụng: Chữa Cam trẻ em (gầy mòn)

Nhân giống:

Phân bố: Ba Vì

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Lày mòng sui

Mô tả: Cây bụi leo cao 1-2m, có thể đến 7m, hay hơn. Trục cụm hoa, cuống hoa, lá bắc và lá đều có lông, màu hơi trắng. Thân màu nâu đỏ hay nâu sẫm, hơi có khía dọc. Lá mọc so le, thuôn, gốc tròn hoặc có góc, có mũi nhọn ngắn hay tự ? đầu, nguyên, nhẵn, cuống lá lõm ở mặt trên. Hoa nhiều nhỏ, màu vàng lục, xếp thành chùm ở ngọn. Quả hạch hình cầu, màu đỏ sẫm, lẫn những điểm màu lơ, dài và rộng khoảng 2,5mm, vỏ quả thường nhăn nheo.

Sử dụng: Quả, rễ, lá

Công dụng: Trị rắn cắn, trị giun, nhất là giun đũa, giun kim.

Nhân giống:

Phân bố: Cây của vùng Ấn Độ, Malaixia mọc hoang phổ biến ở những nơi có nhiều ánh sáng, ven rừng hoặc trên đồi ở khắp cao độ của nước ta.

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc:

Tên khác: Kèn tạy chà pièng

Mô tả:

Sử dụng:

Công dụng: Chữa Đường ruột, ghẻ

Nhân giống:

Phân bố: Ba Vì

Bảo tồn:

Tài liệu tham khảo:

Bài thuốc: